Hoogleraar Gerda van Dijk over zelfsturende organisaties

Ik sprak met Gerda van Dijk, ze is Directeur van het Zijlstra Center for Public Control, Governance and Leadership, Vrije Universiteit, Amsterdam én hoogleraar Organisatie Ecologie aan de Universiteit van Tilburg, Tilburg School of Humanities.  Gerda is van origine biologe en past de principes van de biologie toe op organisatiemodellen. “Wat kunnen we leren van biologie in relatie tot organisaties?”,  vroeg ik haar. Volgens Gerda is het belangrijk dat we onderkennen dat organisaties complexe systemen zijn. Complexe systemen hebben een eigen dynamiek in de tijd. Als we met die bril naar een organisatie kijken , dan kunnen we ook beter voorspellen welke interventies wel of niet werken.

Organisaties die het minst geschikt zijn voor zelfsturing, zijn er het meest mee bezig.

Een organisatie doorloopt volgens Gerda  vier fasen.  Een fase waarin de organisatie energiek is en overal achteraan loopt.  Een tweede fase waarin de organisatie slimmer wordt, keuzes maakt en de boel intern net genoeg op orde heeft om waar te maken wat ze buiten belooft. In fase drie is alles dichtgeregeld met procedures en loopt alles nog redelijk goed. Deze bureaucratische fase gaat echter over in een vierde, defensieve fase waarin de organisatie erg bezig is met de eigen positie. De organisatie bestaat al heel lang, heeft haar bestaansrecht al bewezen maar worstelt met het bestaansrecht in het hier en nu. Het zijn juist de organisaties uit fase drie en vier die het meest praten over zelfsturing. En daar dan plannen van aanpak voor schrijven. De echte zelfsturende organisatie schrijft echter geen plannen van aanpak, maar zorgt er gewoon voor dat het werkt.

 Accepteren dat organisaties complex zijn en dat het totaal niet te controleren is

Het kan organisaties enorm helpen als ze zich realiseren dat ze de dynamiek van de levenscyclus hebben voltooid. Ze hoeven dan niet op zoek te gaan naar de schuldvraag maar moeten accepteren dat je leiderschap vanaf  de top niet werkt.

Dit gehoord hebbende, werd het natuurlijk tijd om Gerda zelf ook aan den lijve te laten ervaren wat het betekent om het heft uit handen te geven, of in dit geval het stuur uit handen te geven.

Hoogleraar organisatie @dijkgerda vergelijkt zelfsturende organisaties en teams met @TeslaMotors #autopilot8 wat werkt beter? pic.twitter.com/BTMFd1NaNc

— Vincent everts (@vincente) 10 oktober 2016